ΚΩΣΤΗΣ ΜΟΣΚΩΦ. Ο άνθρωπος που φύλαγε Θερμοπύλες.

Φέτος κλείνουμε εβδομήντα χρόνια από την γέννηση του Κωστή Μοσκώφ . Από πατέρα Πόντιο τον Ηρακλή Μοσκώφ  και μητέρα Ιταλίδα την Αμίνα Αριγκόνι γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη τον Νοέμβριο του 1939 . Από τον γάμο του με την ηθοποιό Καλιόππη Πασχαλίδη απέκτησαν δύο παιδιά τον Ηρακλή και την Αμίνα.

Ο Κωστής Μοσκώφ ήταν ο άνθρωπος που ζούσε στις Ακυβέρνητες Πολιτείες, ο Θεσσαλονικιός και ο Αλεξανδρινός ο διανοούμενος και ο στοχαστής, ο πολιτικός, ο ιστορικός συγγραφέας, ο ποιητής.

Οι λέξεις Αίγυπτος, Μέση Ανατολή, Ελληνισμός, συνδέθηκαν με το έργο ζωής του. Οι αλλόθρησκοι γείτονες μας έμαθαν τι σημαίνει Ελλάδα και πολιτισμός,  ελληνική ποίηση και τον εθνικό μας πολιτισμικό πλούτο. Είναι ο πρωτοπόρος και εφευρέτης της πολιτισμικής μας διπλωματίας, τομή στον νεοελληνικό πολιτισμό.

Διορίστηκε μορφωτικός σύμβουλος του Ιδρύματος Ελληνικού Πολιτισμού στη Μέση Ανατολή με έδρα το Κάιρο.

Τον απασχολούσαν πολλά σχέδια που απέβλεπαν την προσέγγιση της Ελλάδας με όλη την Μέση Ανατολή. Προσπαθούσε πάντα να βρει κοινά ενδιαφέροντα προκειμένου να υπάρχει διάλογος, φιλία και γνωριμίες μεταξύ των λαών και των πολιτισμών. Το 1991 διοργάνωσε το ετήσιο διεθνές Συμπόσιο Καβάφη. Εκτός από τις σημαντικές ανακοινώσεις στα πλαίσια των Καβαφείων απενεμήθησαν βραβεία σε λογοτέχνες και ποιητές από την Ελλάδα, Αίγυπτο, Ιράκ, Παλαιστίνη, Κύπρο, και Σουδάν. Τα Καβάφεια ήταν η ευκαιρία για πολλές σημαντικές αναφορές στον μεγάλο αιγυπτιώτη πεζογράφο Στρατή Τσίρκα. Το 1992 διοργάνωσε συμπόσιο με θέμα τον διάλογο μεταξύ Χριστιανισμού και Ισλάμ. Τον ίδιο χρόνο οργάνωσε το πρώτο φιλοσοφικό συνέδριο με τίτλο ΄΄Το πρόσωπο του ανθρώπου, ο σεβασμός του διαφορετικού ΄΄ Στης 17 Νοεμβρίου εγκαινιάζεται το αναπαλαιωμένο σπίτι του Καβάφη στην οδό Λέψιους της Αλεξάνδρειας [σήμερα Σάρμ ελ Σέιχ ]και ονομάζεται Μουσείο Καβάφη .  Εδώ αξίζει να τονιστεί η οικονομική βοήθεια των φροντιστηρίων Στρατηγάκη. Ο Μοσκώφ θέσπισε ακόμα ένα μεγάλο ετήσιο διεθνές αρχαιολογικό συνέδριο ΄΄Η κληρονομιά του Μεγάλου Αλεξάνδρου ΄΄

Τον λόγο και την φιλοσοφία, αυτά τα επιτεύγματα του ελληνικού πολιτισμού προσπάθησε να μεταφέρει στην Μέση Ανατολή . Διοργάνωσε μια  αρχαιολογική  εκδρομή στην όαση Σίουα  βορειοδυτικά του Καΐρου επτακόσια χιλιόμετρα που στα ευρήματα πιστεύουν ότι βρίσκεται ο τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου . Η ικανοποίηση του ήταν όταν οι ξένοι μιλούσαν  με τα καλύτερα λόγια για την Ελλάδα .

Οργάνωσε πολλές πολιτιστικές εκδηλώσεις, συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις και εκθέσεις ζωγραφικής. Από τις πιο σημαντικές είναι το αφιέρωμα στους θησαυρούς της Ιεράς Μονής Αγίας Αικατερίνης  του Σινά και για τα πορτρέτα του Φαγιούμ. Σημαντικές ήταν οι προσπάθειες στο χώρο του θεάτρου, όπως η παρουσίαση της Ιφιγένειας εν Ταύροις στην Όπερα του Καΐρου από Αιγύπτιους φοιτητές που έμαθαν ελληνικά.

* Με τραβούσε η Ανατολή…. Γράφει ο ίδιος στο βιβλίο του ΄Στα όρια του Έρωτα και της Ιστορίας ΄ με τραβούσε με την έννοια ότι είχαμε προϊστορία αίματος με την Ανατολή. Η σχέση του παππού μου με την Βηρυτό ,  το όνομα της μητέρας μου Αμίνα , όπως έλεγαν και την μητέρα του Προφήτη και από την μεριά του πατέρα μου ο Πόντος. Στο Παρίσι ένα από τα πέντε σεμινάρια που παρακολούθησα, διάρκειας τεσσάρων χρόνων ήταν ανθρωπογεωγραφία της  Μέσης Ανατολής . Τα αγαπημένα βιβλία είναι του Ντάρελ, του Τσίρκα  και ο Καβάφης βέβαια. Την αγάπη για την ομορφιά την έχω κληρονομήσει από την μάνα μου. Ότι είμαι το οφείλω τόσο στις ρίζες μου όσο και στα βιώματα μου.

* Γνώρισα βεβαίως στην Αίγυπτο πολλούς. Στην Αίγυπτο είμαι φίλος και θαυμάζω πραγματικά τον Οσάμα Ελ Μπαζ, σύμβουλο του προέδρου Μουμπάρακ, φανατικό οπαδό του Καβάφη.

* Ήμουν πολύ φίλος με την Μελίνα, δεμένος με την Μελίνα και από την δουλειά μου και από την ζωή μου. Ήτανε θα έλεγα η ενσάρκωση της Ελληνίδας, ένας άνθρωπος όλο ζωή κι όλο έρωτα για τον άλλο άνθρωπο. Μεγάλος άνθρωπος με δύσκολο βίο, όπως κάθε σημαντικός Έλληνας προκάλεσε τον φθόνο των μέτριων.

* Ο αγαπημένος μου πεζογράφος είναι ο Τσίρκας. Ο άνθρωπος μέσα στον έρωτα και μέσα στον πόλεμο.

* Το ταξίδι μετράει βεβαίως. Η ιστορία μας και η ζωή μας όλη συμπυκνώνεται πάνω σάυτό  το έπος Οδύσσειας. Έτσι δεν είναι ? Είναι αυτό το ταξίδι για το οποίο λέει ο Καβάφης αρκετά χρόνια μετά τον Όμηρο. Αυτό μετράει. Δηλαδή είμαι πεισματάρης, επαναλαμβάνω πάλι και πάλι. Κι όταν βάλω κάποιο στόχο θα τον πετύχω, ή τουλάχιστον θα φάω το κεφάλι μου, θα προσπαθήσω όμως να τον πετύχω. Είπαμε, τώρα η Αίγυπτος μου μαθαίνει να είμαι πιο σοφός και να δέχομαι ίσως περισσότερο την αποτυχία.

* Ο Άραβας γεννιέται με την ποίηση εντός του. Το ίδιο το Κοράνι είναι ένα ποιητικό κείμενο αντάξιο της Παλαιάς Διαθήκης.

* Η αραβική ποίηση είναι μια μεγάλη ποίηση, επηρεασμένη διαχρονικά από την Ελλάδα. Μέσα στο Ισλάμ, και μέσα στον αραβικό πολιτισμό, υπάρχει η βαθιά μνήμη του ελληνιστικού κόσμου. Ο αραβικός κόσμος και η καρδιά του, η Αίγυπτος, είναι κομμάτι από την καθ,ημάς Ανατολή, το σώμα μας όπως εκτείνεται μέσα στο καιρό. Μαζί με αυτόν καλούμαστε, λοιπόν, στην πάλη για να φτιάξουμε έναν άλλο κόσμο.

* Ήθελα να δουλέψω για την Ελλάδα. Πήγα στην Αίγυπτο για πέντε μήνες και έμεινα πέντε χρόνια. Μου άρεσε ν΄αγωνιστώ σένα εντελώς παρθένο έδαφος. Αυτή τη στιγμή σας λέω μόνο ότι, όταν μεταφράσαμε τον Καβάφη πήρα από προέδρους κρατών συγχαρητήρια που έλεγαν ότι χάρη στον Καβάφη ερωτευτήκαμε την Ελλάδα.

* Τον Καβάφη τον ξέρανε κάποιοι διανοούμενοι από μεταφράσεις στην αγγλική και γαλλική, όταν τον μεταφράσαμε στα αραβικά έγινε γνωστός στο ευρύτερο κοινό και ακολούθησαν τέσσερις επανεκδώσεις, δίπλα στον Καβάφη ακολούθησε ο Ρίτσος.

* Δεν ξέρω αν  είναι μελαγχολικοί οι έρωτες. Χαρμόλυποι θα έλεγα. Και το ένα και το άλλο. Δηλαδή, άγρια χαρά και άγρια λύπη. Χαρά γιατί καίγεται ο εαυτός, κινητοποιείται ο οργανισμός σου, τα κύτταρα σου τρέχουν. Λύπη γιατί ποτέ δεν κατακτάς εκείνο που θέλεις. Εγώ πάντα είχα την αίσθηση, ήθελα τον Θεό και έβρισκα τους αγγέλους.

* Μου είναι κάπως αφόρητο να βρεθώ στον κόσμο των μεγαλοαστών, στα πάρτυ ξέρω εγώ της κοινωνίας τους, τους σκυλοβαριέμαι όταν τους βλέπω.

* Μ΄έχει κουράσει η αντιπαλότητα των διπλωματών.

* Μ΄έχει κουράσει ακόμη ότι και στον άμεσο χώρο που ζώ, υπάρχει αγάπη, υπάρχει φιλία, υπάρχουν όλα αυτά, αλλά δεν υπάρχει πάθος. Και εγώ χωρίς πάθος δύσκολα ζω.

* Το ποιο μακρινό, το ποιο όμορφο, το ποιο δύσκολο ταξίδι είναι το ταξίδι ανάμεσα στο βλέμμα μας και στο βλέμμα του Άλλου.

* Όσο και να σ΄αγαπάω δεν μπορώ να γίνω Εσύ.

* Ο έρωτας είναι σχέση δύο σωμάτων που επί θανάτου δεν γίνεται

 Να γίνουν ένα να καταλύσουν το διαφορετικό Εγώ τους.

* Από μικρός είχα πάθος με την γεωγραφία. Πάντα ασχολούμαι με τον χώρο και από μια περίοδο και μετά άρχισα να μελετώ τον χώρο. Ταξίδεψα πολύ και έγραψα την Γεωγραφία της Ελλάδας.

* Στο Παρίσι διάβαζα  ιστοριογραφία, ιστορία, και έγραψα τα βιβλία μου. Όταν αρρώστησα, μετά τα τριάντα μου και έμεινα για μεγάλα διαστήματα σε διάφορα νοσοκομεία, είχα πολύ καιρό στη διάθεση μου και τότε διάβασα. Τότε γνώρισα ποίηση ελληνική και ξένη, τότε γνώρισα τα νέα φιλοσοφικά ρεύματα. Γνώρισα εκείνα τα χρόνια μέσα από μια μεγάλη φιλία και την Ορθοδοξία με την οποία ασχολήθηκα, χωρίς ποτέ να προσχωρήσω.

* Ένας ζωντανός Χριστός στον καιρό μας δεν μπορεί έτσι παρά να είναι ριζοσπάστης, δάσκαλος ο ίδιος της φιλοσοφίας της πράξης.

* Και στον Χριστιανικό κόσμο υπάρχουν φονταμελιστές. Παντού υπάρχουν υπερβολές και φανατικοί.

* Το ταξίδι μετράει βεβαίως. Η ιστορία μας και η ζωή μας όλη συμπυκνώνεται πάνω στο έπος της Οδύσσειας. Έτσι δεν είναι! Είναι αυτό το ταξίδι για το οποίο λέει ο Καβάφης αρκετά χρόνια μετά τον Όμηρο. Αυτό μετράει. Δηλαδή είμαι πεισματάρης, επαναλαμβάνω πάλι και πάλι. Και όταν βάλω κάποιο στόχο θα τον πετύχω, ή τουλάχιστον θα φάω το κεφάλι μου, θα προσπαθήσω όμως να τον πετύχω. Είπαμε, τώρα η Αίγυπτος μου μαθαίνει να είμαι πιο σοφός και να δέχομαι ίσως περισσότερο την αποτυχία.

Δεν τον ενδιέφερε η ποιητική στιχουργική και οι κανόνες της, μιλά φιλοσοφικά με ποιητικό τρόπο.

        Βάζω στις λέξεις πυρκαγιά να φωτίσω το σκοτάδι μου.

Έχει ένα μυστηριακό δέος μπροστά στο θαύμα της ζωής και του θανάτου, έχει δικούς του γλωσσικούς κώδικες. Από νεαρή ηλικία θα προσβληθεί από την νόσο του Χότκιν και αντιλαμβάνεται ότι δεν ξορκίζεται η φθορά και έτσι την φιλοσοφεί. Πιο τίποτα από το Τίποτα

Πιστεύει στην διαρκεί επανάσταση μόνο που την μάχη δεν την δίνει στα χαρακώματα αλλά μέσα του. Συνομιλεί με τον Άλλον που είναι το δικό του Εγώ .  

Ζούσε την Τριλογία του Τσίρκα σε όλη την άπλα της και τις μυρωδιές της, έμενε στην Αλεξάνδρεια και στην Γερουσαλήμ, μιλούσε και με Παλαιστίνιους και με Εβραίους, πίστευε στην αρχή της επιείκειας και για όλα είχε εξηγήσεις, ήξερε πολύ καλά γιατί είναι κάποιος χριστιανός ή μουσουλμάνος, και ποιες συνθήκες τον κάνουν να είναι.  Ένας προικισμένος άνθρωπος που ότι και να έκανε, δημοσιογραφία ή διπλωματία το έκανε καλά. Ήταν της δράσης και της ζωής, από όπου και να πέρασε άφησε ίχνη σημαντικά. Εχθρός του η προκατάληψη , το συμβατικό και η ανθρώπινη βλακεία, όλων των χρωμάτων και των αποχρώσεων, όπως έλεγε.  Η διαδρομή του ήταν ένα συνεχές ταξίδι, το αδιέξοδο τον γοήτευε. Μιλούσε μ΄ έναν θεολογικό όρο, το Όλον Άλλο που είναι ο Θεός.

Από τις 29 Ιουνίου 1998 αναπαύεται στο πατρικό κτήμα του στον Πλαταμώνα.

Μια μικρή αναφορά στο μεγάλο έργο του Κωστή Μοσκώφ μέσα από συνεντεύξεις, ρήσεις, άρθρα και την εργογραφία του.