Ο ΚΑΒΑΦΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΝΤΕΝΣΑΟΥΙ

    Σαν τόφεραν οι  Χριστιανοί* να το κρεμάσουν. Το δεκαεφτά  χρονώ αθώο παιδί, Η μάνα του που στην κρεμάλα εκεί κοντά σέρνονταν και χτυπιούνταν μες τα χώματα. Κάτω από τον μεσημεριανό, τον άγριον  ήλιο  Πότε ούρλιαζε, και κραύγαζε σα λύκος, σα θηρίο Και πότε εξαντλημένη η μάρτυσσα  μοιρολογούσε  Δεκαεφτά χρόνια μονάχα με τάζησες παιδί μου. Κι όταν το ανέβασαν στην σκάλα της κρεμάλας κ΄επέρασαν το σκοινί και τόπνιξαν το δεκαεφτά χρονώ αθώο παιδί,κ΄ελεεινά κρεμνιούνταν στο κενόν με τους σπασμούς της μαύρης του αγωνίας το εφηβικόν ωραία καμωμένο σώμα, η μάνα η μάρτυσσα  κυλιούντανε στα χώματα και δεν μοιρολογούσε πια για χρόνια τώρα.

‘’ Δεκαεφτά μέρες μονάχα’’ μοιρολογούσε,

Δεκαεφτά μέρες μονάχα σε χάρηκα παιδί μου.

                                                                        Κ.Π.Καβάφης.

Απαγχονισμός αθώων φελάχων.
photo-Illustration-1906 

    Αυτό είναι ένα σπάνιο ποίημα του Καβάφη που βρήκε και το διέσωσε μαζί με σημειώσεις και διορθώσεις ο Γ.Π.Σαββίδης, δεν πρέπει να είχε πάρει τις τελικές αποφάσεις ο ποιητής. Βρέθηκαν σημειώσεις που το Χριστιανοί αντικαταστάθηκε από το Βρετανοί. Ο Στρατής Τσίρκας πείρε την άδεια να ασχοληθεί με την ανάλυση και δημοσίευση του ποιήματος. Ο ποιητής Αλέκος Σεγκόπουλος αποδίδει το ποίημα στην προσπάθεια του Καβάφη να καταγγείλει την απάνθρωπη απόφαση του έκτατου δικαστηρίου και την βάρβαρη συμπεριφορά των Άγγλων στρατιωτικών. Η περίοδος 1882 έως το 1914 ονομάζεται συγκαλυμμένο προτεκτοράτο γιατί ενώ επισήμως η Αίγυπτος ήταν τμήμα της Οθωμανικής αυτοκρατορίας με κυβέρνηση που είχε επικεφαλή Αιγύπτιο πρωθυπουργό, στην πραγματικότητα η εξουσία βρίσκονταν στα χέρια του Άγγλου προξένου. Η βοήθεια των Άγγλων στην Αίγυπτο ήταν στην κρατική μηχανή και στην αναδιοργάνωση του στρατού με Άγγλους αξιωματικούς. Απετράπη η εκβιομηχάνιση της χώρας και το εμπόριο γινόντανε από τους ξένους που απολάμβαναν φορολογικές ελαφρύνσεις και εξαιρέσεις που είχαν δρομολογηθεί από τον Σουλτάνο για προστασία των ξένων επενδυτών όταν η αυτοκρατορία παράκμαζε και απεγνωσμένα έψαχνε για την ανάπτυξη από το εξωτερικό. Ο Άγγλος πρόξενος Κρόμερ ήταν ένας αυταρχικός ανώτερος αυτοκρατορικός υπάλληλος που πίστευε ότι θα διοικεί για πάντα. Όταν ο χεδίβης Αμπάς ο Β εκδήλωσε τάσεις μερικής ανεξαρτησίας ο Κρόμερ τον υποχρέωσε σε εξευτελιστική δήλωση υποταγής . Με όλη αυτή την καταπίεση αναπότρεπτα και νομοτελειακά αναπτύσσεται ένα εθνικιστικό κίνημα από Αιγύπτιους διανοούμενους με αίτημα την απελευθέρωση της πατρίδος τους . Ηγέτης αυτού του κινήματος ήταν ο νεαρός δικηγόρος Μουσταφά Κάμελ που μέχρι τον θάνατο του το 1908 μάταια πίστευε στην βοήθεια των Γάλλων και των Οθωμανών για την απελευθέρωση από τους Άγγλους. Το 1906 συμβαίνει ένα τραγικό γεγονός που συγκλόνισε τον πολιτισμένο κόσμο και ανάγκασε τον Κρόμερ να δώσει εξηγήσεις στην Αγγλική βουλή και αργότερα να αντικατασταθεί. Ήταν αρχές του Ιουνίου, μια μονάδα Βρετανών στρατιωτών κατεβαίνει από το Κάιρο στην Αλεξάνδρεια, όλοι οι αστυνομικοί σταθμοί έχουν πάρει σήμα να αναφέρουν το πέρασμα τους.

    Στις 13 Ιουνίου στρατοπεδεύουν πάνω στην διώρυγα Μπακουρία κοντά στο χωριό Τάλα της μουδιρίας Μενουφίας. Το μεσημέρι πέντε αξιωματικοί ξεκινούν με τα άλογα τους, πιο κάτω οι τέσσερις τα παρατούν και ανεβαίνουν σε άμαξα και σε λίγα χιλιόμετρα φθάνουν στο χωριό Ντενσουάι. Εκεί χωρίζονται σε δύο ομάδες και αρχίζουν να τουφεκάνε τα ήρεμα περιστέρια στους περιστερώνες, στις διαμαρτυρίες των φελάχων που τους είδαν σαν λαθροθήρες, δεν έδωσαν σημασία και συνέχισαν βάζοντας φωτιά σε αλώνι με άχυρα αποτέλεσμα να τραυματιστεί σοβαρά μια μάνα με το παιδί της η Όμ Μοχάμεντ 26 χρονών. Τότε τους ρίχτηκαν οι φελάχοι με πλήθους και ρόπαλα, οι Άγγλοι αμυνόμενοι πυροβόλησαν και τραυμάτισαν τέσσερις φελάχους, μα αυτοί βρήκαν την δύναμη και αφόπλισαν τους Άγγλους. Ένας αξιωματικός ο κάπτεν Μπούλ ετών 31 παλαίμαχος του πολέμου των Μπόερς , πληγωμένος από πέτρα στον κρόταφο γύρισε στο στρατόπεδο πεζός με θερμοκρασία 42 βαθμών Κελσίου. Μόλις έφτασε στο στρατόπεδο πέθανε. Ο Άγγλος γιατρός που τον εξέτασε, απεφάνθη ότι αιτία θανάτου ήταν η ηλίαση, την ίδια διάγνωση έκανε και ο Αιγύπτιος γιατρός για την άδεια ταφής. Οι Άγγλοι στρατιώτες ξεχύνονται και ζητούν εκδίκηση, όπως στο δικό μας Δίστομο, την 1η Μαΐου του 44 και άλλα πολλά μαρτυρικά χωριά, συλλαμβάνουν 52 φελάχους και τους οδηγούν σε μια ταχεία δίκη γεμάτη ευτράπελα . Μέσα σε τρεις μέρες βγαίνει η απόφαση ,τέσσερις καταδικάζονται σε απαγχονισμό , δύο σε ισόβια καταναγκαστικά έργα, ένας σε δεκαπέντε χρόνια καταναγκαστικά, έξι σε επτά χρόνια , τρεις σε φυλάκιση ενός έτους και τέλος πέντε σε δημόσιο μαστίγωμα. Η απόφαση όριζε την εκτέλεση την αυριανή ημέρα και τόπος στο ίδιο το χωριό για παραδειγματισμό και εκδίκηση. Ο Καβάφης συγκλονίζεται από την τραγωδία της μάνας που μοιρολογεί και χτυπιέται για τον γιό της που ήταν μόλις δεκαεπτά χρονών και τον πήγαιναν στην κρεμάλα, Ιούσεφ Χουσεΐν Σελίμ τον έλεγαν. Κυλιέται στο χώμα και φωνάζει για την αδικία. Δεκαεπτά ημέρες ήταν ο χρόνος από την αρχή των γεγονότων ως την ημέρα της απόφασης του Δικαστηρίου.

Φωτογραφία εποχής 
photo-Illustration 1906 Phare d' Alexandrie

    Για χωριό Ντενσάουι έγραψαν πολλοί Αιγύπτιοι ποιητές όπως ο Χάφεζ Ιμπραήμ, ο Χαλίλ Μουτραν, ο Αχμέτ Σάουκι και άλλοι. Η λαϊκή μούσα ύμνησε το μαρτυρικό χωριό, υπάρχουν ηλικιωμένοι που θυμούνται παραδοσιακά μοιρολόγια για το Ντενσάουι και τα λένε με συνοδεία ραμπάμπας ( λύρα με δύο χορδές ) Το χειρότερο αυτής της τραγωδίας  όπως γράφει ο ειδικός απεσταλμένος του  γαλλόφωνου Phare d’Alexandrie  είναι ότι τα πτώματα δεν επιστράφηκαν στους συγγενείς.


* Αναφέρεται στους Άγγλους.
Δημοσιεύθηκε στα Παναιγύπτια τεύχος 170
                                                    

   Γιώργος Σφακιανάκης