ΓΚΕΡΝΙΚΑ

Πίνακες με πολεμικές αναπαραστάσεις έχουν ζωγραφίσει πολλοί όπως  ο Ντελακρουά , ο Γκόγια και άλλοι, αυτό που κάνει την διαφορά από την Γκέρνικα του Πικάσο , είναι ότι δεν είναι μια απλή έκφραση ενός πολεμικού γεγονότος , ούτε αποβλέπει στην μετάδοση συναισθημάτων , είναι σύμπλεγμα εικόνων με νοήματα. Κάθε μορφή ξετυλίγει τις σκέψεις του μέσα στην ιστορία , η ζωγραφική του δεν είναι μια στατική έκφραση προκαθορισμένων ιδεών αλλά το άπλωμα της σκέψεις του μέσα από μια συνεχή ροή προσώπων. Στην τέχνη , υπήρχε  ένα  ισχυρό ρεύμα ενάντια στις τεχνικές απεικόνισης και τις χρήσεις της προοπτικής που είχαν καθιερωθεί από την εποχή της Αναγέννησης .

Όσοι ασχολούνταν με τον κυβισμό  θεωρούσαν τους πίνακες του Πικάσο μία κατεξοχήν διανοητική περιπέτεια με στόχο την μετατροπή των μορφών σε γεωμετρία.  O Πικάσο ανήκει στην ομάδα της Μονμάρτης που πίστευε ότι ο κόσμος βουλιάζει στην μετριότητα, και ο ρόλος του καλλιτέχνη είναι να επαναστατήσει και να μην δεχτεί συμβιβασμό. Οι νόρμες της εποχής δεν τους εκφράζανε . Η κληρονομιά της Αναγέννησης δεν τους ενθουσίαζε , είχαν στόχο τον πολιτισμικό ανασχηματισμό . Το κίνημα αυτό ονομάστηκε Αβαγκάρντ , και με τις φιλοσοφικές συζητήσεις διαμόρφωσαν την γλώσσα της τέχνης και προσδιόρισαν τον  χώρο από οπτικό σε απτικό . Ήταν η εποχή των ριζικών αλλαγών στις επιστήμες και στις τέχνες . Ο κόσμος έβρισκε ιδιαίτερα συναρπαστική την ιδέα του τετραδιάστατου χώρου που  υποδήλωνε τη δυνατότητα κίνησης στο χώρο ή τον χρόνο . Συνειδητοποίησαν την σχέση ανάμεσα στα μαθηματικά , την φυσική , την τεχνολογία και την τέχνη .  Η ανακάλυψη των ακτίνων Χ πέρασε το αντιθετικιστικό μήνυμα της σχετικότητας της γνώσης και έδωσε στον Πικάσο την ώθηση να κάνει τις δικές του ανακατατάξεις στη δομή των ανθρωπίνων μορφών . Υπάρχουν όρια στις ανθρώπινες αισθήσεις , δεν υπάρχουν μόνο εκείνα που μπορούμε να δούμε .  Ο γεωμετρικός χώρος που είναι η ευκλείδειος γεωμετρία και παράγει τέλεια τρίγωνα και σφαίρες αντικατέστη από τον αναπαραγωγικό χώρο  που είναι η αναπαραγωγή αισθήσεων  Πριν την τελική μορφή της Γκέρνικα προηγήθηκαν πολλές μελέτες και  θέσεις πάνω στο πίνακα Σ άλλους καιρούς , οι πίνακες ήταν ένα άθροισμα από προθέσεις. Για μένα είναι ένα άθροισμα από καταστροφές  . Η Γκέρνικα είναι ένα έργο καταστροφής φτιαγμένο με καταστροφές .  Αυτή θα μπορούσε να ήταν η απάντηση στην ερώτηση τι είναι η Γκέρνικα ?. Ένα έργο δίχως αίματα και όμως μιλάει για θάνατο , ένα έργο που μιλάει για τον βομβαρδισμό των αμάχων και δεν έχει αεροπλάνα , δεν έχει καν χρώματα μόνο λίγο σιέλ και ροζ . Είναι ένα έργο που αποπνέει καταστροφή αλλά και μια αισιοδοξία από το παράθυρο με την γυναίκα να κρατάει την λάμπα  .  Τα πρόσωπα είναι χωριστά αλλά και ενωμένα , τα ενώνει ο πόνος ,  παντού πόνος αλλά κανένα δάκρυ. Όλα αλληλοεξαρτημένα με μια συνοχή . Άνθρωποι και ζώα ανακατεμένα και παντού κραυγή πόνου.  Ο κυβισμός , η τεχνοτροπία του εκείνης της περιόδου αμφισβητεί το χαρούμενο , τον επιφανειακό  κόσμο των ιμπρεσιονιστών και αντιμετωπίζει τη φύση με βάση τη σφαίρα , τον κύλινδρο και τον κώνο . Ο Πικάσο έφτιαξε 45 σχέδια  με επίπονους πειραματισμούς και συνεχείς μεταβολές μοτίβων και θέσεων  με αποτέλεσμα να αλλάζουν τα νοήματα ,για να καταλήξει στην τελική σύνθεση .  Ο φωτογραφικός φακός της Ντόρα Μάαρ διέσωσε την εξέλιξη της Γκέρνικα . Χρειάστηκαν τρις μήνες εντατικής δουλειάς για να ολοκληρωθεί το έργο . Στην εξπρεσιονιστική καταθλιπτική ατμόσφαιρα τα σύμβολα που ανασύρει δεν τους δίνει μια στατική έκφραση αλλά τα παιδεύει μες τη σκέψη του με  μια συνεχή ροή μεταμορφώσεων με έλλειψη οποιασδήποτε ωραιοπάθειας .

Η απουσία της φωτιάς και του αίματος βοηθάει τον ζωγράφο να αποστασιοποιηθεί από το φρικαλέο γεγονός . Τα έργα ζωγραφικής δεν είναι παρά αναζήτηση και πείραμα .Όλα τους είναι αναζητήσεις.

Ο ψυχικός του κόσμος έτσι βλέπει το ιστορικό γεγονός , αυτό το δράμα του ισπανικού εμφυλίου . Το θηλυκό στοιχείο δεσπόζει στο έργο , μάνα με νεκρό παιδί , γυναίκα κυνηγημένη , μια άλλη που γκρεμίζεται από την σκάλα και η γυναίκα που κρατά μια λάμπα πετρελαίου αλλά δεσπόζει σαν σύμβολο ζωής , η ελπίδα του αύριο . Η μορφή του ταύρου δεν έχει κραυγή , παρατηρεί τα δρώμενα , και αναρωτιέται ο θεατής για την θέση του .  Αργότερα θα περιγράψει πως ήθελε  να γίνει matador δεν ξέχασε ποτέ όταν ο περίφημος ταυρομάχος της εποχής εκείνης ο Καράντα πήγε σπίτι τους και τον πήρε στα γόνατα του επιτρέποντας να αγγίξει τον αστραφτερό διάκοσμο της στολής. Ζώο ιερό ο ταύρος , σύμβολο γονιμότητας και αρσενικής υπεροχής , σύμβολο της Ισπανίας, ανέγγιχτος από την καταστροφή , τοποθετείται  πάνω από τη μάνα που σφαδάζει σαν φρουρός στα μοιρολόγια της . Η μορφή του ταύρου είναι αυτή που δέχτηκε τις περισσότερες αλλαγές . Μια σαν Μινώταυρος , μια σαν ταύρος της Κνωσού και σαν άγριο τριχωτό θηρίο . Όλες οι μορφές είναι στραμμένες προς τον ταύρο   Το νεκρό παιδί , σύμβολο αθωότητας βγαίνει από τα στήθη της μάνας,  υπονοώντας την γέννα και κάνει την σύνθεση πιο τραγική . Ο ίδιος γεννήθηκε  χωρίς πνοή και μετά από πολλές επίμονες προσπάθειες ο θείος του γιατρός δον Σαλβαντόρ με μαλάξεις και εμφυσώντας στα μικρά ρουθούνια του τον φέρνει στη ζωή , ταμπάκο μύριζε η πρώτη του ανάσα  .  Κλείνει ένα τρίγωνο με το κεφάλι του πολεμιστή και το σπασμένο του σπαθί. Δεν  τον βάζει στρατιώτη , απλό πολεμιστή για να τονίσει την ειρηνική ζωή στην πόλη . Στο κέντρο της σύνθεσης υπάρχει το πετσοκομμένο άλογο που μαζί με τον πολεμιστή κάνουν ένα σύμπλεγμα . Ο ήλος και μάτι μαζί όπως και το φως που μπαίνει από τον φεγγίτη , στα δεξιά είναι η παγερή παρουσία , η αδιαφορία στα γεγονότα . Δεξιά η γυναίκα γκρεμίζεται από τον φεγγίτη . Ανάμεσα από  αυτά τα δύο σύμβολα ο εξόριστος Ισπανός καλλιτέχνης βάζει μια γυναικεία μορφή με την φωτοδότρα λάμπα , την ελπίδα του αύριο.  Το έργο έχει μεγάλες διαστάσεις  3,49 Χ 7,77 m . Ας δούμε τι ήταν αυτό που έγινε καταλύτης και ενέπνευσε  τον Πικάσο να ζωγραφίσει.  

Η Γκέρνικα είναι ιστορική πόλη για τους Βάσκους. Στο κέντρο της πλατείας υπάρχει μια ιερή βελανιδιά , εκεί οι βασιλείς της Ισπανίας έδιναν όρκο σεβασμού των δημοκρατικών δικαιωμάτων των Βάσκων και σαν αντάλλαγμα  έπαιρναν τον τίτλο του senor . Η ναζιστική ταξιαρχία του Κόνδορα βομβάρδισε την πόλη ημέρα Σάββατο την ώρα της εμπορικής κίνησης . Η συμπαράσταση της Λουτφάβε στον Φράνκο ήταν για να κάμψη το ηθικό του αγωνιζόμενου Ισπανικού λαού ενάντια στην επιβολή του φασισμού . Μόνο το 10% της πόλης έπαθε σοβαρές ζημιές ,το υπόλοιπο καταστράφηκε τελείως . Η βελανιδιά σώθηκε . Ήταν η τελική πρόβα για την έναρξη του Β. Παγκοσμίου Πολέμου . Η παγκόσμια  κατακραυγή ήταν έντονη και οργανώθηκαν διεθνείς ταξιαρχίες για να πολεμήσουν στο πλευρό των Ισπανών δημοκρατών . Από τότε η σύνθεση της Γκερνίκα  καθιερώθηκε παγκόσμιο σύμβολο ενάντια στον φασισμό .